موافقتنامه صلح افغانستان که روز شنبه در دوحه، پایتخت قطر امضا شد، همانگونه که انتظارش می رفت بلافاصله شکسته شد. طالبان به دنبال آن که تقاضایشان برای رهایی اعضای محبوسشان رد شد، حملات خود را از سر گرفتند و آمریکا هم با حملات هوایی علیه آن ها واکنش نشان داد.

اما طرفین مخاصمه روی یک نکته اشتراک نظر دارند و آن این که هیچیک از آن ها نمی خواهد دادگاه کیفری بین المللی (دیوان لاهه) در مورد اتهاماتی که پیرامون جنایات جنگی در این مخاصمه طولانی و خونین علیه آن ها اقامه شده، تحقیق کند.

ایالات متحده، دادگاه کیفری بین المللی را به رسمیت نمی شناسد و دولت افغانستان که در آن عضویت دارد، با تحقیقات در این زمینه مخالفت کرده است. افزون بر این، احتمال این که طالبان جنگجویان خود را برای دادرسی به دیوان لاهه در مقابل عدالت خارجی و کافر بفرستد، صفر است.

9

گالری عکس- جنایات جنگ نیروهای خارجی در افغانستان

گالری عکس- جنایات جنگ نیروهای خارجی در افغانستان

• 1/9

  زنان افغان و فرزندانشان در حال ترک منطقه‌ای که مورد حمله نیروهای خارجی قرار گرفته است- NOORULLAH SHIRZADA / AFP

• 2/9

  به گفته سازمان ملل نیروهای خارجی بیشتر از نیروهای شورشی باعث مرگ غیرنظامیان افغان شده‌اند- SHAH MARAI / AFP

• 3/9

  HEKMATULLAH / AFP

• 4/9

  روستاییان افغان در حال جستجو زخمی‌ها و کشته‌شدگان حمله هوایی نیروهای ناتو- Sabawoon Amarkhil / AFP

• 5/9

  جوان افغان مجروح شده توسط حمله پهپاد-NOORULLAH SHIRZADA / AFP

• 6/9

  تلفات حمله هوایی نیروهای خارجی- NOOR MOHAMMAD / AFP

• 7/9

  مرد جوان افغان در بیمارستان سلیب سرخ جهانی- SHAH MARAI / AFP

• 8/9

  نوجوان افغان که توسط حمله پهپاد آمریکایی مجروح شده- NOORULLAH SHIRZADA / AFP

• 9/9

  طبق گزارشات تنها در سال ۲۰۱۹ تعداد کشته شدگان حمله‌های پهپادی ۱۳۶۶ نفر بوده است- Noorullah Shirzada / AFP

این در واقع، همان نتیجه گیری مقدماتی دادگاه کیفری بود که تقاضای دادستان کل دیوان، فاتو بن سودا، حقوقدان گامبیایی را برای تحقیق در این مورد رد کرد. در آن هنگام، دادگاه کیفری تاکید کرد که احتمال پیگیری قانونی موفقیت آمیز بسیار بعید است زیرا هم ایالات متحده، هم دولت أفغانستان و هم طالبان از همکاری با دادگاه خودداری خواهند کرد. 

دستگاه رهبری آمریکا در آن هنگام گفت روادید کارمندان دادگاه کیفری بین المللی را که بخواهند برای تحقیق در مورد اتهامات مذکور وارد کشور شده و در مورد اتهامات (ارتکاب به جنایات جنگی) شهروندان آمریکا در افغانستان یا هر جای دیگری تحقیق کنند، یا لغو کرده یا از صدور آن خودداری خواهد کرد، و در همین راستا، ویزای خانم بن سودا را لغو کرد. 

دونالد ترامپ پرسنل ارتش آمریکا را که به اتهام جنایات جنگی در افغانستان، در ایالات متحده تحت پیگرد قانونی بودند، مورد عفو قرار داده است، و به همین دلیل می توان انتظار داشت خلاف میل ارتش آمریکا توئیت هایی علیه دادگاه کیفری بین المللی منتشر کند.

با وجود این، دیوان لاهه همچنان به تحقیقات خود در این مورد ادامه می دهد. دادگاه استیناف دیوان لاهه اکنون می گوید دادگاه بدوی در صدور حکم مقدماتی، برخی مقررات این نهاد قضایی را سوءتعبیر کرده است. پیوتر هوفمانسکی، صدر هیئت قضات دادگاه کیفری گفت: «به دادستان مجوز داده شده تا پیرامون وقایعی که به سال ۲۰۰۳ و دیگر اتهاماتی که به افغانستان مربوط می شود تحقیق کند.»

هنوز روشن نیست دیوان لاهه چگونه درنظر دارد با توجه به موانعی که در مقابلش قرار دارد شواهد کافی (در مورد جنایات جنگی) جمع آوری کرده و عاملان آن را به دادگاه بیاورد؛ و نیز قصد دارد برای رفع محدودیت های موجود چه اقداماتی مترتب کند؟

این، اما بدان معنا نیست که باید از تلاش برای برقراری عدالت دست برداشت. استیو کراشو، مدیر سیاست گذاری و دفاع در نهاد حقوق بشری «رهایی از شکنجه» خاطر نشان می کند که :«حکم (دادگاه کیفری بین المللی) از آن جهت مهم است که به ما یادآوری می کند هیچکس بالاتر از قانون نیست. هیچکس نباید پس از ارتکاب به جنایات جنگی و شکنجه راه فرار داشته باشد. بسیاری از کسانی که شکنجه دیده و به نهاد «رهایی از شکنجه مراجعه می کنند، اهل افغانستان اند. و ما می دانیم شکنجه از طرف شورشیان و دولت به یکسان اعمال می شود.»  

«دونالد ترامپ گفته «شکنجه کاملا موثر است» و در نتیجه به شکنجه گران در سراسر جهان چراغ سبز نشان داده است. باید با اظهارات خطرناکی از این قبیل مبارزه کرد. شکنجه گران باید پاسخگو شوند، هرکه باشند و از طرف هرکه اقدام کرده باشند.»

حکم دادگاه کیفری از یک جهت دیگر نیز حائز اهمیت است. دیوان لاهه متهم شده است که تنها روی جنایات در کشورهای کوچکتر و رهبرانشان در کشورهای در حال توسعه - عمدتا در آفریقا - تمرکز کرده و از تحقیق در مورد کشورهای قدرتمندتر اجتناب می کند.

در این ارتباط، بررسی پرونده آمریکا در افغانستان گامی مثبت در جهت تحقق اهداف دیوان لاهه، مبنی بر این است که این نهاد بدون وحشت یا استثناء، موارد بی عدالتی را که در محدوده اختیاراتش است، پیگیری می کند. باید دید در این مورد تا چه حد می تواند پیش برود.